Patent ve Patent Hakkı Nedir?

Patent konusu, fikri mülkiyetin korunması ve inovasyon süreçlerinin başarıya ulaşması açısından hayati bir öneme sahiptir. İşletmelerin ve girişimcilerin, buluşlarını yasal olarak güvence altına alarak rekabet avantajı elde etmeleri, sürdürülebilir büyüme stratejilerinde kritik rol oynar. 

Invexen kurumsal eğitimleri kapsamında, patent süreçleri, başvuru adımları ve yasal gereklilikler gibi konularda uzman eğitmenlerden bilgi alarak, işletmenizin yenilikçi yaklaşımını güçlendirebilirsiniz. 

Şimdi gelin, paten nedir, nasıl alınır, ne kadar ücret ödenir gibi konulara yakından bakalım!

Patent Nedir?

Patent, bir buluşu yasal olarak koruma altına alan ve sahibine belirli süreyle tekel hakkı tanıyan bir sınai mülkiyet belgesidir. Bu belge, fikri mülkiyet hakları açısından son derece önemli bir koruma sunar ve buluşun ekonomik getirilerini güvence altına alır. Özellikle teknolojik, tasarımsal ve endüstriyel alanlarda öne çıkan patentler, hem yenilikçi girişimciler hem de köklü şirketler için vazgeçilmezdir.

Patent nedir sorusuna bir yanıt ararken, bu kavramın yalnızca yeni fikirleri korumakla kalmadığını, aynı zamanda ticarileşmeye de destek verdiğini bilmeliyiz. Üretimden pazarlamaya kadar olan süreçte, buluş sahibi patent hakkına dayanarak rakipsiz bir avantaj elde eder. Bu avantaj, rakip firmaların benzer ürünleri izinsiz üretmesini veya satmasını engeller.

Patent, işletmelerin inovasyona yatırım yapmasını teşvik eder. Bir firmanın geliştirdiği yenilik, patent belgesi sayesinde üçüncü kişilere karşı koruma altına alındığında, Ar-Ge faaliyetleri uzun vadede maddi değer oluşturur ve rekabet gücünü artırır.

Kısaca Patent Ne Demek? 

Kısaca patent, tescilli fikri mülkiyet hakkıdır. Bu hak, fikrin ticari getirilerini ve yasal korumasını güvenceye alır. Buluşu ortaya çıkaran kişi veya kurum, patentli ürün veya yöntemi dilediği şekilde lisanslayabilir, devredebilir ya da bizzat geliştirebilir.

Bu sistem, inovasyon sahiplerini her açıdan korumayı amaçlar. Fikrinizi kamuya duyurmadan evvel patent başvurusunda bulunmak, ileride doğabilecek hak kayıplarının önüne geçer. Böylece buluşunuz, rakiplerden veya taklit girişimlerinden korunmuş olur.

Patent Türkçe Anlamı

Patent kelimesinin Türkçesi genellikle patent olarak aynen kullanılsa da, buluş tescil veya buluş hakkı gibi ifadelerle de açıklanabilir. Fakat Türkçemizde patent sözcüğünün karşılığı olarak en çok sınai mülkiyet hakkı kavramı benimsenmiştir. Günlük dilde patent nedir sorusunu sorarken, aslında buluş tescili nedir diye de ifade edebiliriz.

Patent Hakkı Nedir?

Patent hakkı, buluş sahibine belli bir süre boyunca mutlak koruma sunan ve üçüncü şahısların buluşu izinsiz kullanımını engelleyen özel bir mülkiyet hakkıdır. Patent hakkı nedir sorusuna verilecek en kısa cevap, buluş üzerinde yasal tekel sahibi olma şeklinde özetlenebilir.

Bu hak, sahibine şunları sağlar:

• Buluşu üretme, kullanma ve satma ayrıcalığı
  
• Rakiplerin izinsiz benzer ürün üretimini yasal yollarla engelleme
  
• Dilerse lisans vererek ek gelir elde etme

Patent hakkı, genelde 20 yıl gibi sürelerle geçerlidir. Faydalı model gibi istisnai durumlarda bu süre 10 yıl olabilir. Koruma süreci boyunca, buluş sahibinin ürün üzerindeki kontrolü kesintisiz devam eder. Eğer patent hakkı sahipleri, her yıl ödemeleri gereken ücretleri eksiksiz yatırmazlarsa haklarında fesih kararı çıkabilir ve buluş kamuya mal olabilir.

Patent Türleri

Toplamda üç patent türü vardır. Bunlar, incelemeli patent, incelemesiz patent ve faydalı model şeklindedir. Her bir türün farklı koruma süresi ve prosedürü bulunur.

İncelemeli Patent

İncelemeli patent, buluşun yenilik ve buluş basamağı kriterlerinin uzman incelemesiyle doğrulandığı en kapsamlı koruma biçimidir. Resmi kurumlar, başvuru yapan kişinin ayrıntılı teknik dökümanlarını inceler. Bu süreç sonucunda buluş, 20 yıl boyunca koruma altına alınır.

Özellikle yüksek teknoloji, ilaç ve mühendislik alanlarında, incelemeli patent tercih edilir. Çünkü bu alandaki buluşların değerleri ve ticarileşme potansiyelleri oldukça yüksektir. Ayrıca uzman incelemesi, olası itirazları en aza indirerek buluş sahibine sağlam bir yasal dayanak kazandırır.

İncelemesiz Patent

İncelemesiz patent, daha kısa süreli ve daha hızlı koruma sağlayan bir sistemdir. Bu başvuru süreci, kapsamlı bir teknik analiz olmaksızın kabul edilebilir. Genellikle 7 ila 10 yıl arası koruma sunar. İleri aşamada incelemeli patente dönüştürme hakkı saklıdır.

İncelemesiz patente yönelen girişimciler, genelde zaman tasarrufu ve hızlı pazar girişi sağlar. Ancak bu yöntem, itirazlara karşı daha zayıf olabilir. Sürenin kısıtlı olması da ticari planlamayı etkileyecektir. Uzun vadeli koruma hedefleyenler, sonraki aşamada incelemeli patente geçiş yolunu seçer.

Faydalı Model

Faydalı model, yenilik içeren ancak buluş basamağı kriteri daha düşük seviyede olan fikirler için sunulan koruma yöntemidir. Başvuru ve onay süreci, diğer patent türlerine göre basittir ve maliyeti daha düşüktür. Tipik olarak 10 yıl koruma sağlar.

Küçük ve orta ölçekli işletmeler, basit üretim iyileştirmeleri için faydalı model yolunu izler. Çünkü bu yöntem, Ar-Ge bütçesini sınırlı tutarken piyasaya hızla girme fırsatı sunar. Ancak koruma kapsamı, incelemeli patente göre biraz daha sınırlıdır.

Patent Nasıl Alınır?

Patent nasıl alınır sorusu, girişimcilerin ve araştırmacıların en çok merak ettiği konulardandır. Bu süreç, ilk hazırlıklardan tescil aşamasına kadar titiz bir yol haritası gerektirir. Ülkemizde Türk Patent ve Marka Kurumu (eski adıyla Türk Patent Enstitüsü) bu süreci yönetir.

1. Buluş Analizi ve Ön Araştırma

Öncelikle buluşunuzun yenilik derecesini ve teknik detaylarını analiz etmelisiniz. Dünyada veya Türkiye’de benzer bir tescil var mı diye sorgulamak çok önemlidir. Marka patent sorgulama ekranlarından, kurumsal veri tabanlarından veya uluslararası platformlardan faydalanarak mevcut korumaları inceleyebilirsiniz.

Kamuya açıklanmış herhangi bir benzer buluş, sizin başvurunuzu riske atabilir. Bu yüzden literatür taraması, üretim örnekleri ve teknik makaleler dikkatlice incelenmelidir. Ardından Bu gerçekten yeni ve sanayiye uygulanabilir mi sorusunu kendinize sormalısınız.

Marka Patent Sorgulama ve Başvuru Takibi

Marka patent sorgulama, tescil edilmek istenen markanın veya buluşun daha önce benzer bir kaydı olup olmadığını göstermesi bakımından kritiktir. TÜRKPATENT’in çevrim içi sisteminde veya uluslararası veri tabanlarında sorgulama yaparak potansiyel çatışmaları önceden tespit edebilirsiniz.

Bu sorgulama işlemi, yalnızca başvuru öncesinde değil, başvuru sonrasında da faydalıdır. Çünkü rakip firmaların benzer marka veya patent başvurularını takip edebilir, gerektiğinde itirazda bulunabilirsiniz. Böylece uzun süren bir Ar-Ge çalışmasının çabası boşa gitmemiş olur.

Marka patent sorgulaması yapabileceğiniz TÜRKPATENT ve uluslararası veri tabanlarının adresleri:

• TÜRKPATENT (Yerli tescil sorgulama)
• Avrupa Patent Ofisi (Avrupa veri tabanı)
• Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (Uluslararası sorgulama)
• Google Patents (Google veri tabanı)

2. Başvuru Evraklarının Hazırlanması

Patent başvurusu yapmak için gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanması gerekir. İstemler, özet, buluş açıklaması ve teknik çizimler bu sürecin temelidir. Ayrıca TÜRKPATENT’e yapılacak başvuru ücreti ve rüçhan talebi de işlem sırasına eklenir.

Buluş açıklaması, buluşunuzun hangi problemleri çözdüğünü ve nasıl yeni bir teknik katkı sunduğunu net anlatmalıdır. İstemler ise koruma kapsamınızı çizer. İstemlerde eksik veya hatalı ifade kullanmak ileride hak kaybına sebep olabilir.

Marka patent başvurusu için evrak listesi şu şekildedir:

Başvuru Formu

• Başvuru sahibinin kimlik ve iletişim bilgileri gibi temel detayları içeren formdur.

Buluş Açıklaması

• Buluşun teknik, işlevsel ve yenilikçi yönlerini ayrıntılı olarak anlatan metindir.

İstemler

• Koruma kapsamını belirten, buluşun hangi yönlerini korumaya almak istediğinizi gösteren maddelerden oluşur.

Özet (Patent Özeti)

• Buluşun ana hatlarını ve yenilikçi yönünü kısaca özetleyen kısa bir metindir.

Çizimler (Varsa)

• Buluşunuzun teknik detaylarını, parçalarını veya işleyiş biçimini görsel olarak ifade eden diyagram veya şekiller yer alır.

Vekaletname (Eğer vekil aracılığıyla başvuruluyorsa)

• Patent vekili veya avukat tarafından başvuru yapıldığı durumlarda, sizi temsil ettiğine dair resmi vekalet belgesi.

Ücret Dekontu veya Ödeme Belgeleri

• Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından belirlenen başvuru, araştırma ve inceleme ücretlerinin yatırıldığını gösteren belge.

Rüçhan Hakkı Belgeleri (Varsa)

• Başvuru öncesinde başka bir ülkede yapılan başvurunun önceliğini talep ediyorsanız, ilgili rüçhan belgeleri de eklenmelidir.

3. Şekli İnceleme ve Araştırma Raporu

Başvurunuzu TÜRKPATENT’e ilettikten sonra kurum, belgelerin doğru formatta olup olmadığını kontrol eder. Şekli inceleme denilen bu aşama, evrak eksikliklerini bildirerek size düzeltme şansı tanır.

Devamında, uzmanlar bir araştırma raporu hazırlar. Bu rapor, buluşunuzun dünyada yeni olup olmadığını tarar. Eğer rapor olumlu gelirse inceleme aşamasına geçersiniz. Raporda belirtilen düzeltmeleri yapmak veya itiraz noktalarını yanıtlamak da bu sürecin parçasıdır.

4. İnceleme ve Yayın

İnceleme aşamasında, yenilik ve buluş basamağı kriterleri derinlemesine değerlendirilir. Uzmanlar, benzer buluşlarla karşılaştırma yapar. Buluşunuzun ayrıntılarını ikna edici şekilde açıklamanız beklenir.

İnceleme süreci olumlu sonuçlandığında, başvuru Resmi Patent Bülteni’nde yayımlanır. Üçüncü kişiler, belirli bir süre içinde itiraz etme hakkına sahiptir. İtiraz bulunmazsa veya itiraz reddedilirse koruma aşamasına ilerlenir.

Tescil ve Patent Belgesi Nedir?

Tescil aşamasında tüm kriterlerden başarıyla geçen buluşunuza, resmi olarak Patent Belgesi verilir. Peki patent belgesi nedir? Patent belgesi, buluş sahibinin haklarını kanıtlayan, resmi kurum onaylı bir evraktır. Bu belge, mahkeme süreçlerinde ve lisans anlaşmalarında kilit öneme sahiptir.

Patent belgesi size 20 yıllık bir tekel hakkı sunar. Faydalı modelde bu süre 10 yıldır. Ancak her yıl ödenmesi gereken yıllık sicil ücretleri vardır. Ödemelerin yapılmaması durumunda patent hakkınız geçerliliğini yitirebilir.

Türk Patent ve Marka Kurumu (Türk Patent Enstitüsü) Nedir?

Türk Patent ve Marka Kurumu, kısaca TÜRKPATENT, ülkemizde patent, faydalı model, marka, coğrafi işaret ve tasarım tescili gibi sınai mülkiyet haklarını yöneten resmi kurumdur. Önceki adı Türk Patent Enstitüsü olan bu kuruluş, başvuru sahiplerine rehberlik eder ve tescil işlemlerini gerçekleştirir.

TÜRKPATENT, uluslararası anlaşmaların da parçası olduğu için yabancı başvurulara yönelik işlemleri de düzenler. Patent nereden alınır diye düşünen herkesin başvurusunu burada yürütmesi gerekir. Kurumun uzman kadrosu, araştırma ve inceleme aşamalarını yürüterek patentlerin geçerli olup olmadığını denetler.

Bu kurum, aynı zamanda marka patent sorgulama hizmetlerini de sunar. Dilerseniz patent başvurunuzu çevrim içi kanallardan veya bizzat evrak teslimiyle tamamlayabilirsiniz. TÜRKPATENT’in resmi web sitesinde sürece dair sıkça sorulan sorular ve başvuru kılavuzları yer alır.

2025 Patent Alma Ücreti ve Yıllık Harçlar

2025  yılına ait patent ücretleri, yıllık harçları ve kdv oranları aşağıdaki gibidir:

INVEXEN Eğitim Katalogları

Patent, bir buluşun korunması ve ticarileşmesi sürecinde işletmelere sunduğu yasal tekel hakkı ile inovasyonun temel direklerinden biridir. Yazımızda patentin tanımından, türlerinden, başvuru süreçlerinden ve işletmelere sağladığı avantajlardan bahsettik. 

Patent süreçlerinin doğru yönetilmesi, fikri mülkiyet haklarınızın sağlam temellere oturtulması için kritik öneme sahiptir. Kurumsal eğitim kataloğumuzda yer alan kapsamlı programlarla, patent ve fikri mülkiyet alanında en güncel bilgi ve uygulamaları öğrenebilir, işletmenizin rekabet gücünü artıracak stratejiler geliştirebilirsiniz. Şimdi kurumsal eğitim kataloğumuzu inceleyerek, inovasyon yolculuğunuzda fark yaratmaya hemen başlayın!

İlgili Gönderiler

Sosyal Girişimciliğin Geleneksel Girişimden Farkı Ne?

İnovasyon Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

Girişim Programları