Startup terimi, henüz emekleme dönemindeki şirketleri ifade eder. Bu şirketler, genelde tek bir ürün veya hizmete odaklanan yapılardır. Bu ürün veya hizmetler, şirkete imza atan kurucu girişimcilerin arzı olduğunu düşündükleri alanlarla ilişkilidir. Start-uplar, başlangıç aşamasındaki şirketleri ifade ettiğinden genelde harcama kalemleri yüksek, getirileriyse düşüktür. Bu yüzden bu şirketlere imza atan girişimciler çoğunlukla start-upları için dışarıdan yatırımcı arar veya kendileri kendi ceplerinden girişimlerini finanse ederler.
Startupların, her yönüyle planlanmış ve organize edilmiş iş süreçleri yoktur. Bu şirketler henüz emekleme aşamasındadır ve ilerledikçe gelişmeye açıktır. Start-uplar için yatırımcı ararken genelde ailelere, arkadaşlara, kitlesel fonlamaya, krediye ve melek yatırımcılara başvurulur. Yakın çevre, bu şirketler için önemlidir. Yatırımcılara projenin tam olarak anlatılamadığı veya melek yatırımcı bulunamadığı durumlarda bile aile finansmanıyla iş dünyasına adım atılabilir.
Startup nedir sorusunun cevabı olarak kısaca emekleme dönemindeki şirketler denebileceği için bu tür şirketlerin geliştirilmesine yönelik olarak ilk iki yılda en çok üzerinde durulması gereken konular mümkün olan en yüksek oranda finansman elde etmek ve iş süreçlerine yönelik planları geliştirmektir. Bu şirketlerin iş süreçlerinin geliştirilmesine yönelik olarak ürün araştırmalarıyla (product research) belirli ürünlerin pazarları (market research) daha ayrıntılı bir şekilde araştırılabilir, pazarlama stratejileri (marketing strategy) belirlenebilir ve böylece izlenecek yol planlanabilir.
Startup teriminin kökeni 1550’li yıllara kadar uzanmaktadır. Startup o yıllarda kullanılan kelime anlamıyla, “birden ortaya çıkan şey”, “başlangıç” gibi anlamlara gelmektedir. Bu terim, “emekleme aşamasındaki şirket” anlamında ilk kez 1976 yılında, Forbes Dergisi’nde kullanılmıştır.
Startup Şirket Nedir?
Startup şirket nedir sorusunun cevabı normal bir şirketin tanımına göre büyük farklılıklar içermektedir. Normal bir şirket, iş süreçlerini geliştirmiş ve pekçok farklı ürün kategorisinde hizmet vermektedir. Startup şirketse başlangıç aşamasında bir şirket olduğundan belirli bir ürün veya hizmete odaklanmaktadır. Dolayısıyla bu ürün tutmadığında veya pazarda beklenilen ilgiyi yakalayamadığında bir startup şirket batabilirken, aynı şey normal bir şirket için geçerli olmaz. Dolayısıyla başarılı bir startup girişimi için ürün araştırmasının doğru şekilde yapılması oldukça önemlidir.
Startup şirketleri normal şirketlerden ayıran bir diğer özellik de bu tür şirketlerin tamamen kar etmeye odaklanmamasıdır. Normal şirketler varlıklarının devamı için ürünlerinin veya hizmetlerinin sağlayacağı kâra bel bağlarken, startup şirketler için öncelikli finansman sağlama aracı yatırımcılardır. Dolayısıyla bu tür şirketler için doğru ürünün doğru kişilere doğru şekilde anlatmak büyük önem taşımaktadır.
Startup şirketler, normal şirketlerin çalışanlarına sağladıkları olanakları çalışanlarına sağlayamayabilirler. Bunun en büyük sebebi aynı sermaye ve gelir düzeyine sahip olmamalarıdır. Buna rağmen bu tarz şirketlerin de çalışanlara sağlayabileceği farklı avantajlar vardır. Normal bir şirkette çalışan birisinin bir startupta çalışan kişi kadar özgür olması mümkün değildir. Start-up şirketler çalışanların daha fazla sorumluluk almalarını ve yaratıcılıklarını daha fazla konuşturmalarını sağlar. Aynı zamanda çalışanlarına ileride daha büyük bir şeyin parçası, hatta hissedarı olma fırsatı tanır.
Startup Nasıl Kurulur?
Startup nasıl kurulur ve startup projesi nasıl hazırlanır sorusunun cevabı iş fikrinin bulunmasıyla başlamalıdır. Bir start-up projesi için iş fikrinin bulunması aşamasında ilk yapılması gereken, belirli bir sorunu tespit etmek ve bu soruna yönelik olarak belirli bir çözüm üretmektir. Bu çözüm bir ürün olabileceği gibi, bir hizmet de olabilir ve startup bu ürün veya hizmet üzerinde özelleşebilir.
İş fikrinin bulunması sonrasında yapılması gereken start-up projesi için detaylı bir iş planı hazırlamaktır. Bu iş planında hangi ürünün ne gibi veriler doğrultusunda seçildiği, nasıl bir pazarlama yürütüleceği, gelirin nerelerden ve ne şekilde elde edileceği konuları her ayrıntısıyla ortaya konulmalıdır. İş planının detaylı bir şekilde planlanması şirketlerin finansman bulmalarına önemli ölçüde yardımcı olacaktır. Yatırımcılar ve bankalar startuplar için kredi verir veya finansman sağlarken bu iş planlarına büyük önem vermektedirler.
Yatırımcıların her fikir için para dağıttıkları algısı yanlıştır. Yatırımcı parasını koyacağı bir projeden gelir elde edeceğinden emin olmak ister. Hazırlayacağınız iş planı bu geliri yatırımcının ne şekilde sağlayacağını çok açık ve detaylı bir şekilde anlatmalıdır.
Startup için iş fikrinizi buldunuz ve planınızı detaylı bir şekilde hazırladınız. Şimdi sırada sermayeyi bulmak ve ne kadar sermayeye ihtiyacınız olduğunu tespit etmek var. Start-up için ne kadar sermayeye ihtiyacınız olduğunu belirlerken hata yapmaktan kaçınmanız gerekir. Pek çok şirket bu noktayı doğru bir şekilde tamamlayamadıkları için hüsranla işlerini sonlandırmak zorunda kalmaktadır. Doğru sermayenin belirlenmesi doğru finansmanın da sağlanmasına sebep olacak ve böylece sonraki atılacak adımlar için gerekli kaynak start-up bünyesinde var olacaktır.
Sermayenin belirlenmesinin ardından bu sermayeyi start-up şirketinize sağlayacak yatırımcıyı bulmalısınız. Bu yatırımcı resmi bir yatırımcı olmak zorunda değildir. Herhangi bir arkadaşınız, ailenizden biri, bir tanıdığınız da yatırımcı olabilir. Sermaye bulma aşamasında en önemli yapmanız gereken şey işinizi doğru bir şekilde anlatmak ve nasıl başarılı olacağını, yatırımcıya nasıl kâr sağlayacağını düzgün bir şekilde açıklamaktır.
Startup projesi için sermaye planlamasının yapılmasının ardından şirket ve ekip kurulumuna geçilmelidir. Şirket kurulumu sırasında danışmanlarla çalışılabileceği gibi süreç şahıs şirketi oluşturma yoluyla da çözülebilir. Bu süreçte şahıs şirketi kurmak için gereken evraklar ve ücretler araştırılmalı ve şirket araştırmadan elde edilen bilgiler doğrultusunda kurulmalıdır.
Startup şirketinin kurulmasından sonra ekip de kurulmaya başlanmalıdır. Startup şirketler, normal şirketlerin olanaklarına sahip olmayabilirler. Dolayısıyla startup şirketi için ekibinizi belirlerken mümkün mertebe birkaç işi birden yapabilecek, kalifiye çalışanlar seçmekte fayda vardır. Bu sizi ekstra bir çalışanın getireceği harcamalardan kurtaracak ve daha az maliyetle start-up sürecini yönetmenize olanak tanıyacaktır.
Start-up ekibi için seçeceğiniz çalışan birden fazla işi aynı anda yapacağı için daha yüksek bir ücret beklentisi içinde olabilir. Bu durumda çalışana ileride start-upın hissedarlarından biri olma sözü verilebileceği gibi daha marjinal farklı çözümlere de başvurulabilir.
Startup şirketini kurdunuz ve ekibinizi belirlediniz. Sırada start-upınızın web sitesini kurmak var. Web sitenizin doğru UI/UX süreçleriyle, hedef kitleye yönelik olarak tasarlanması çok önemlidir ve sizi doğru kitlenin karşısına çıkaracak etkendir. Web sitesinin kurulması aşamasında düzgün bir tasarımcıyla çalışmak, siteyi tanıtmak adına SEO ve SMM uzmanlarıyla birlikte yol almak büyük önem taşımaktadır.
Startup Yatırım Nedir?
Startup yatırım, bir startupı başlatmak için gerekli olan başlangıç sermayesinin bulunması sürecini ifade eder. Bu süreçte startup yatırımı için gereken miktar pek çok farklı kaynaktan bulunabilir. Bulunan kaynak ilk ürünlerin alınması veya ürettirilmesi, ekibin kurulması, şirketin açılması, şirketin ofisinin kirası veya toplam bedeli gibi farklı kalemler için kullanılabilir.
Startup yatırımı aranırken finansman sağlayabilecek yedi farklı yatırım türü vardır. Bu yatırımcı türleri melek yatırımcılar, tanıdıklar, bootstrapping, kamusal yardım (genç girişimci desteği vs.), kitle fonlama, girişim sermayesi fonları ve kuluçka merkezleri olarak sıralanabilir. Yatırımcı türleri kısaca şu şekildedir:
- Tanıdıklar
- Bootstrapping
- Melek Yatırımcılar
- Kamusal Yardım
- Kitle Fonlama
- Girişim Sermayesi Fonları
- Kuluçka Merkezleri
Startup Yatırım Aşamaları Nelerdir? Yatırım Turuna Nasıl Çıkılır?
Startup Yatırım Aşamaları
Genel hatlarıyla toplamda beş adet startup yatırım aşaması olduğu söylenebilir. Startup yatırım aşamaları, fikir-tohum aşaması (seed stage), erken aşama (early stage), büyüme aşaması (growth stage), geç aşama (later stage) ve çıkış öncesi aşama (pre-exit stage) olarak sıralanabilir.
Fikir-Tohum Aşaması (Seed Stage)
Fikir-tohum aşaması, bir start-up projesinin en erken evresidir. Bu evrede startup girişimcisi iş fikrinin geliştirir ve rafine eder. Pazar araştırmasını yaparak fikrin uygulanabilirliğini ve potansiyel pazar talebini ortaya çıkarır. Prototipi ortaya çıkarak ürün veya hizmetin ilk versiyonunu geliştirir. Detaylı bir iş planı oluşturur. Start-upın farklı bölümlerinde görev alabilecek yeteneklere sahip bir ekip oluşturur. Ve genellikle tanıdıklarla melek yatırımcılara başvurarak küçük miktarda finansman arar. Gereken durumlarda patent veya telif hakkı için başvuruda bulunularak fikri mülkiyet hakkının koruma altına alınması sağlanabilir.
Erken Aşama (Early Stage)
Erken aşama, startup yatırım aşamaları içerisinde tohum aşamasından sonra gelir. Tohum aşamasında geliştirilen prototipin erken aşamada lansmanı yapılır. Şirketler ilk müşterilerini edinir ve müşterilerden geri bildirim almaya başlarlar. Start-uplar çekirdek ekiplerini genişletir ve kilit pozisyonlarını doldururlar. Bu geri bildirimler doğrultusunda iş modeli test edilir ve gerekirse belirlenen iyileştirmeler uygulanır. Daha büyük miktarlarda yatırım alınabilmesi için risk sermayesi şirketlerine başvurulur. İş modelinin ölçeklenebilir olduğu gösterilmeye çalışılır. Şirketler, pazardaki konumlarını netleştirir ve rekabet stratejisi belirlerler.
Büyüme Aşaması (Growth Stage)
Büyüme aşaması, startup aşamaları içerisinde erken aşamadan sonra gelir. Start-uplar, bu aşamada gelir ve müşteri tabanında önemli bir artış yaşarlar. Pazardaki konumlarını güçlendirerek pazar paylarını artırırlar. İş süreçlerini optimize ederek ölçek ekonomisinden yararlanırlar. Coğrafi genişleme veya yeni ürün-hizmet segmentlerine giriş yaparlar. Şirketler, genelde bu aşamada kâr yapar veya kârlılıklarını artırırlar. Daha kurumsal bir yapıya kavuşarak yönetim kademeleri oluştururlar.
Bu aşamada, sektörün diğer önemli oyuncularıyla iş birlikleri kurulabilir. Marka değerleri ve bilinirliği önemli ölçüde artırılabilir. Büyümeyi desteklemek için önemli teknolojik ve altyapısal yatırımlar yapılabilir.
Geç Aşama (Later Stage)
Geç aşama, start-up aşamaları içerisinde büyüme aşamasından hemen sonra gelir. Bu aşamadaki start-uplar, sektörlerinde lider konumda veya liderliğe yakın bir pozisyondadır. Tutarlı ve öngörülebilir gelir akışları vardır ve kâr marjları elde ediyorlardır. İş modellerini tamamen oturmuş ve sınırlarını belirlemişlerdir. Büyük ve sadık bir müşteri kitleleri vardır. Şirketler, rakiplerini satın alabilecek veya rakipleriyle birleşebilecek durumdadır. Global pazara açılımlarını tamamlamışlardır. Büyük özel sermaye fonları veya stratejik yatırımcılardan yüksek miktarda yatırım alabilecek durumdadırlar.
Çıkış Öncesi Aşaması (Pre-Exit Stage)
Çıkış öncesi aşama, start-up aşamaları içerisinde geç aşamadan sonra gelir ve bir şirketin veya start-upın yatırımcılarına getiri sağlamak için hazırlandığı son aşamadır. Bu aşamada, halka arz, stratejik sarış veya birleşme gibi çıkış seçenekleri belirlenir. Şirketlerin finansal yapısı ve performansı çıkış için optimize edilir. Potansiyel alıcılar veya yatırımcılar için kapsamlı bir incelemeye hazırlık yapılır.
Çıkış için gerekli tüm yasal ve düzenleyici gereksinimler karşılanır. Şirketin piyasa değeri belirlenir ve maksimize edilmeye çalışılır. Çıkış sürecini yönetebilecek deneyimli yöneticiler işe alınır. Tüm iş süreçleri ve operasyonlar iyileştirilir ve etkinleştirilir. Şirketin imajı ve itibarı çıkış için parlatılır. Potansiyel yeni yatırımcılar veya alıcılarla ilişkiler geliştirilir. Çıkışı etkileyebilecek potansiyel riskler belirlenip yönetilir.
Yatırım Turuna Nasıl Çıkılır?
Yatırım turuna çıkılırken yapılacak ilk şey startupın ne kadar finansmana ihtiyacı olduğunu belirlemektedir. Bu finansmanı karşılamak için gerekli durumlarda krediye başvurulabilir. Bireysel yatırımcılardan da destek alınabilir. Ama her şeyin en önemlisi finansmanın doğru bir şekilde belirlenmesidir.
Gerekli finansmanın belirlenmesinin ardından yatırımcıların ilgisini çekecek düzgün bir iş planının hazırlanması gerekir. Bu iş planında yatırımcının nasıl kâr edeceği doğru bir şekilde belirtilmeli ve tüm ayrıntılarıyla irdelenmelidir.
Aynı zamanda yatırım turu öncesinde, banka hesap özetleri, ticari mali tabloları ve geri kalan tüm yasal belgeler hazırlanmalı ve derlenmelidir. Ardından yatırımcı türleri arasında hangisinin startup için daha iyi olacağına karar verilmeli ve bu yatırımcı türüne göre gerekli planlamalar yapılmalıdır.
Invexen ile Startuplar için Yol Haritası Danışmanlığı
Farklı girişim programları ve kurum içi girişimcilik modelleri sunarak unicornlara, startuplara ve girişimcilik yolunda zirveyi hedefleyen şirketlere girişim sermayesi fonu yönetiminden girişim sermayesi eğitimine, yatırım turu danışmanlığından hızlandırma programı danışmanlığına ve girişimcilik programı danışmanlığına, girişimciliğin farklı alanlarında A’dan Z’ye kapsayıcı bir girişim danışmanlık hizmeti sunan Invexen olarak girişim dünyasının zirvesine çıkacağınız yolculukta her zaman yanınızdayız!
Şimdi siz de bizlerle iletişime geçin ve her geçen gün genişleyen girişimcilik dünyasına zirveye oynayın!